Leśna (
niem
. Markllissa) -
miasto
w
woj. dolnośląskim
, w
powiecie lubańskim
, położone na
Pogórzu Izerskim
nad
Kwisą
. Siedziba
gminy miejsko-wiejskiej Leśna
.
W latach 1975-1998
miasto administracyjnie należało do
woj. jeleniogórskiego
.
Według danych z 20 sierpnia 2009 miasto miało 4 648 mieszkańców[1].
Położenie
Miasto i Gmina Leśna położona jest w południowo-zachodniej części
województwa dolnośląskiego
w
powiecie lubańskim
na
Pogórzu Izerskim
. Miasto leży nad trzema rzekami:
Kwisą
, Bruśnikiem i Czarnym Strumieniem. Leśna położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie przejścia granicznego z Czechami w miejscowości
Miłoszów
. W Leśnej krzyżują się drogi wojewódzkie:
Oprócz tego z Leśnej wybiegają drogi lokalne do Miłoszowa,
Złotnik Lubańskich
,
Biedrzychowic
.
Do Leśnej prowadzi
linia kolejowa nr 337
obecnie używana dla ruchu towarowego. Budynek stacji jest zaadaptowany jako komis.
Historia
Pierwsza wzmianka o osadzie Leśna datowana jest na rok
1144
. Pierwsze źródło podające Leśną jako osadę miejską pochodzi z
3 maja
1329
roku. Źródłem tym jest akt sprzedaży miasta wystawiony przez ówczesnego właściciela, księcia
Henryka I Jaworskiego
, który władał Leśną od
1319
roku. Po śmierci księcia w roku
1346
miasto wraz z przyległościami dostaje się pod panowanie korony czeskiej. Od tego okresu aż do
1785
roku Leśną władała serbołużycko-niemiecki ród szlachecki von Dobschütz.
Ważne dla rozwoju miasteczka były przywileje, nadane mu m.in. w roku
1487
(przywilej cechowy) i w
1515
(prawo organizacji targów uzyskane od Władysław II JagiellończykǀWładysława II Jagiellończyka. Dzięki tym aktom prawnym Leśna stała się dużym i znanym ośrodkiem rzemiosła.
Miasto wielokrotnie było niszczone przez powodzie i działania wojenne. Kres rozwojowi gospodarczemu przyniosła wojna trzydziestoletnia (
1618
-
1648
), która doprowadziła do upadku miejscowy handel i rzemiosło. Po zakończeniu działań wojennych w mieście i okolicy dynamicznie rozwijało się rzemiosło tkackie, co wywołało ponowny rozwój Leśnej. W krótkim czasie miasteczko stało się jednym z największych ośrodków rzemieślniczych na pograniczu śląsko-czeskim. W połowie
XVII
wieku miasto rozrosło się poza bramy miejskie.
Wiek
XIX
to okres uprzemysłowienia miasteczka, w tym okresie powstały pierwsze zakłady włókiennicze. Równocześnie z rozwojem przemysłu następował rozwój miasta. Powstały nowe inwestycje, nowoczesne budynki, instytucje. W
1854
roku powstał nowy kościół parafialny, w
1887
wybudowano most kamienny na Kwisie, a od
1896
roku otwarto kolej na trasie
Lubań
.
W czasie II wojny światowej w miasteczku i okolicach pracowało wielu Polaków wywiezionych na roboty przymusowe, m.in. z
Tarnawy Dolnej
k.
Suchej Beskidzkiej
.
W
1945
miasto zostało włączone do Polski. Jego dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. Jednocześnie Leśna utraciła
prawa miejskie
, odzyskując je ponownie w roku
1962
.
Okres powojenny to okres dalszego uprzemysłowiania Leśnej. Powstaja nowe zakłady, budynki użyteczności publicznej, obiekty turystyczne. Lata 90.
XX
wieku to okres transformacji Polski który nie ominął miasta. W połowie lat 90. zlikwidowano linię kolejową do Lubania, doszło także do restrukturyzacji miejscowego przemysłu.
Po
1945
Leśna należała do powiatu lubańskiego województwa wrocławskiego, w latach
1975
-
1998
należała do
województwa jeleniogórskiego
, a od 1998 roku znów należy do powiatu lubańskiego, województwa dolnośląskiego.
Zabytki i turystyka
Okolice Leśnej są cennymi terenami rekreacyjnymi. Największą atrakcją Leśnej i okolic jest
Zamek Czocha
. Również atrakcyjne są zbiorniki:
Jezioro Leśniańskie
i
Jezioro Złotnickie
. W okolicach miasta znajduje się także
Zamek Rajsko
oraz
Zamek Świecie
. Jednak i w samej Leśnej istnieją zabytki i atrakcje godne uwagi. W mieście zachował się średniowieczny układ urbanistyczny z
ratuszem
oraz kamieniczkami, gdzie najciekawszy jest zespół kamienic mieszczańskich z podcieniami. Na uwagę zasługują również dwa kościoły. Do ważniejszych zabytków należą:
- Zabytkowy
ratusz
pochodzący z
1699
roku. Stoi on pośrodku leśniańskiego rynku. Obecnie mieści się w nim Urząd Miasta i Gminy w Leśnej. Ratusz przechodził renowację w roku
1969
. Zieloną bryłę ratusza wieńczy niewielka wieżyczka z herbem Leśnej.
- Kamieniczki z
XIX
wieku otaczające Rynek i przyległe uliczki. Głownie barokowe i klasycystyczne. Południowa pierzeja rynku to zabytkowe kamieniczki z arkadowymi podcieniami.
- Kościół pw. Chrystusa Króla – pochodzący prawdopodobnie sprzed
1346
roku, co potwierdza zachowany dokument. Niestety w roku
1702
kościół uległ całkowitemu spaleniu. Już w
1703
roku nastąpiła budowa nowego obiektu kościoła, która trwała wiele lat.
- Kościół pw. Św. Jana Chrzciciela – młodszy z leśniańskich kościołów, wybudowany w latach
1852
-
1853
przez miejscowych wiernych obrządku katolickiego. Restaurowany w latach
1961
-
1962
posiada neogotyckie wyposażenie wnętrza z
XIX
wieku.
- Sztolnie – są to sztuczne groty budowane przez jeńców oddziałów obozu koncentracyjnego Gross Rosen w Leśnej i okolicach podczas II wojny światowej.
- Wieża szubieniczna – jest to unikatowy zabytek, niewiele wież szubienicznych zostało zachowanych na świecie. Jej powstanie datuje się na
XII wiek
.
Gospodarka
Leśna to ośrodek przemysłowy z rozwiniętym przemysłem włókienniczym, maszynowym, metalowym i skórzanym. Do ważniejszych zakładów należą:
- Zakłady Przemysłu Jedwabniczego "Dolwis" S.A. – producent podszewek wiskozowych, żakardowych, gładkich, tkanin pościelowych, szlafrokowych, pościeli
- Fabryka Części i Odlewnia Metali "Baworowo" S.A. – producent wałów snowadlanych, odlewów z żeliwa szarego, bębnów hamulcowych do autobusów
- Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe "Lebafra" – producent obuwia
- Zakłady Mięsne – producent wędlin i półtusz
- Przedsiębiorstwo Rolno-Przemysłowe "Smolnik"
Oprócz tego w mieście istnieją hotele, pensjonaty, restauracje, punkty handlowe i usługowe, serwisy, hurtownie, oddziały banków (Bank Spółdzielczy Sulików O/Leśna, PKO BP), stacje kontroli pojazdów, Zakład Usług Mechanizacyjnych. Istnieje Spółdzielnia Mieszkaniowa, posterunek policji, ośrodek zdrowia, poczta.
Przyroda
Na terenie Miasta i Gminy Leśna znajduje się 14 pomników przyrody w tym 12 pomników to pomniki przyrody ożywionej, a 2 – nieożywionej. Do zabytków-pomników przyrody ożywionej należą drzewa które w liczbie 3 sztuk są położone w obrębie miasta. Są to:
Do pomników przyrody nieożywionej zaliczamy dwa stożki pochodzenia wulkanicznego znajdujące się w bliskiej odległości miasta. Noszą one nazwy Stożek Perkuna i Stożek Światowida. Odległość pomiędzy nimi wynosi 800 m. Pierwsze wzniesienie ma wysokość 400 m n.p.m. a drugie 427 m n.p.m. Są one dobrymi punktami widokowymi z których podziwiać można panoramę Gór Izerskich.
Edukacja
W Leśnej można uzyskać wykształcenie na poziomie przedszkolnym, podstawowym, i gimnazjalnym. W mieście istnieje Szkoła Podstawowa, Przedszkole Miejskie, i Gimnazjum Publiczne. Placówki są wyposażone w pracownie komputerowe, sprzęt audiowizualny. Szkoły organizują zajęcia pozalekcyjne z różnych dziedzin.
Miasta partnerskie
Miasto i Gmina Leśna współpracuje z kilkoma europejskimi gminami w zakresie wymiany doświadczeń z dziedzin gospodarki, edukacji, turystyki, promocji. Miastami partnerskimi Leśnej są:
-
Hvorslev – umowa partnerska została podpisana
4 listopada
1993
roku.
-
Heemstede
– jest to miasto w którym znajduje się siedziba grupy
holenderskiej
pod nazwą "PPL", co oznacza Program Pomocy Leśnej. Stowarzyszenie owe skupia 5 stałych członków oraz wielu przyjaciół. Umowa została podpisana w
1996
roku.
-
Jindřichovice pod Smrkem – umowę partnerską podpisano
20 maja
1999
roku.
-
Dolní Řasnice – umowę o wzajemnej współpracy podpisano 20 maja 1999 roku.
-
Nové Město pod Smrkem
– umowę partnerską o wzajemnje współpracy podpisano
25 sierpnia
1999
roku
-
Leutersdorf – umowę partnerską podpisano
17 kwietnia
2000
roku.
-
Wyrzysk
– umowę partnerska pomiędzy tymi dwoma polskimi gminami podpisano
22 sierpnia
2003
roku.
Sport i rekreacja
Na terenie miasta Leśna funkcjonuje stadion miejski, hala widowiskowa. Działa także klub sportowy "Włókniarz", oraz Ludowo Uczniowski Klub Sportowy "Kwisa" – sekcja kajakarstwa górskiego oraz Kajak Polo, która w 2007 roku obchodziła swoje 30-lecie.
Kultura
Animatorem życia kulturalnego w Leśnej jest Miejski Ośrodek Kultury i Sportu mieszczący się przy ul. Świerczewskiego 5a. Dysponuje on salą teatralno-kinową. Organizuje też wiele imprez o charakterze kulturalno-rozrywkowym. W Leśnej istnierje także Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy, która posiada bogaty księgozbiór. MOKiS w Leśnej prowadzi zajęcia tematyczne, pracownie, sekcje zainteresowań dla dzieci i dorosłych.
Linki zewnętrzne
Przypisy